• امامزاده ها

• مساجد

• بنا های تاریخی

• قلعه ها

• خانه ها

• آرامگاه ها

• گرمابه ها

• عمارت ها

• بازار ها

• پل های تاریخی

• قصر ها

مقبره شیخ شمس الدین محمد بن عبداله انصاری

این مقبره در اوزی یکی از روستاهای شهرستان  کلیبر  واقع شده ، اگر اهل عرفان و معنویت هستید دیدن این مقبره و زیارت آن خالی از لطف نیست برای رسیدن به مقبره این عارف از کلیبر خارج و به طرف اهر حرکت می کنیم بعد از حدود 8 کیلومتر به سه راهی روستای گل درق می رسیم جاده ای سنگی با پیچ و خم های فراوان تا رسیدن به مقصد 7 کیلومتری فاصله داریم سمت راست جاده پوششی جنگلی و سمت چپ دره های عمیق ، چشم هر بیننده ای را به حیرت می آورد بعد از عبور از روستای گل درق به پیش می رویم تا مقبره این عالم را به مناظره بنگریم.عالمی که به گفته مردم این روستا از شیخ صفی الدین اردبیلی است اما مقبره آن کجا و این کجا ، آن یکی را همه می شناسند و این در دیار خود گمنام مانده ا ثار باستانی موجود در پایتخت گردشگری استان بدلیل بی توجهی مسئولان مربوطه دچار فراموشی شده است.

کلیبر با داشتن آثار باستانی فراوان و بی نظیر از دوره های قبل و بعد از اسلام می تواند زمینه مناسبی برای گردشگری و صنعت توریسم شهر ایجاد کند اگر متولیان امر با درک صحیح از موقعیتها و ارزش ابنیه های تاریخی و باستانی اقدام به ایجاد مراکز تفریحی مناسب در حول و حوش این آثار بکنند نه تنها موجب می شوند که این آثار از بین نرود بلکه جلوی سوء استفاده برخی از افراد نیز گرفته می شود عکسهای که مشاهده می کنید مربوط به آرامگاه مادر تیمور خان لنگ می باشد که در یکی از روستاهای توابع شهرستان کلیبر و در 25 کیلومتری آن واقع شده است این بنا که بنا به گفته اهالی آرامگاهی شش گوشه و دو طبقه بوده در چند سال اخیر بعلت عدم مرمت و نگهداری مناسب توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مورد تجاوز برخی از سودجویان و قاچاقچیان میراث فرهنگی قرار گرفته و موجبات تخریب این اثر شده است.

 آثار به جا مانده درس عبرتی است که می توان از سرنوشت انسانها آموخت .

 کلیبر با داشتن آثار فراوان از قبل و بعد از اسلام گمنام مانده است از جمله آثار فراوان مورد فراموش شده و یا در شرف فراموشی کلیبر می توان به :

1- آرامگاه منتسب به مادر تیمور در 25 کیلومتری کلیبر

2-اجاق داخل شهر مشهور به پرجمود

3- قره ملک در داخل شهر

مقبره شیخ پیر احمد صومعه کلیبر

این مقبره در روستای صومعه در 6 کیلومتری شمال کلیبر واقع شده است. از این اثر تاریخی چیز زیادی باقی نمانده است

پل های خدا آفرین

پل های بزرگ خدا آفرین که در مرز بین ایران و جمهوری آذربایجان و در منطقه خمارلو قرار دارند، از دو پل تشکیل شده اند که یکی از آنها شکسته و فقط نصف آن باقی مانده؛ در صورتی که پل دیگر سالم و قابل استفاده می باشد.

فاصله این دو پل از هم حدود ۸۰۰ متر است و و در نزدیکی سد خدا آفرین و  روستای ساری جالو قرار دارند.

پل های خدا آفرین بر روی رودخانه ارس بنا شده‌ اند.

مهندسی و معماری این دو پل با یک دیگر متفاوت است؛ به طوری که یکی از آنها ۱۱ دهانه دارد و به عقیده مهندسان آن زمان، طول هر یک از به آنها بنا به شدت جریان آب متفاوت است.

مواد اولیه به کار رفته در یکی از پله ها، سنگ سفید و در دیگری آجر پخته می باشد.

در مورد این پل کتاب ها و منابع زیادی وجود ندارد اما آن طور که در برخی از منابع آمده است، احداث این پل به قرن هشتم میلادی برمی گردد.

قصر وینه

قصر وینه که در روستایی به همین نام با طبیعتی بی نظیر واقع شده، در ورودی روستا قرار دارد و به رود ارس و راه اصلی و قسمت قره باغ  مشرف است.

خرابه هایی بیش نیست.

قصر وینه متعلق به یک ارمنی ثروتمند به نام طومانیانس می باشد.

این قصر در دوران قاجاریه و به منظور نگهداری از احشام و غلات و محله زندگی بنا شده است.

کانتور، نام دیگر این قصر می باشد که از دو طبقه تشکیل شده و بر روی سر در آن، سال ۱۹۰۷ میلادی حک شده است که نشان از زمان ساخت یا تعمیر آن می دهد.

قلعه بابک

قلعه بابک در این ناحیه قرار دارد. این قلعه که به نام‌های «دژ بابک»، «بذ و قلعه جمهور» هم معروف است، دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرم‌دین بوده‌است. این قلعه در نزدیکی شهر کلیبر در شمال شرق استان آذربایجان شرقی قرار دارد.

قلعه پشتو

قلعه پشتو یکی از آثار تاریخی بخش هوراند از شهرستان کلیبر، قلعه پشتو یا پشتاب است که بر بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و کوجان قرار گرفته‌است. قلعه در کوهستانی به ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر بنا شده‌است. از این قلعه که شبیه قلعه بابک و شاید هم‌زمان با آن بوده‌است به هنگام نبرد با اعراب حاکم بر منطقه استفادهٔ نظامی می‌شده‌است.

قلعه پیغام

این قلعه در ۱۰ کیلومتری جنوب کلیبر در نزدیکی روستای پیغام بر بالای کوهی که از سه طرف آن پرتگاه است و رود کلیبر از پای این کوه می‌گذرد قرار گرفته‌است. از ساختمان‌های قلعه و دیوار آن آثار کمی باقی مانده‌است و حفاران و دزدان آثار باستانی همه چیز را تخریب کرده‌اند. مصالح به کار رفته در برج باروها و سیستم نگهداری آی و آب انبار مشابه قلعه بذ و قلعه آوارسین می‌باشد. باستان شناسان تاریخ این قلعه را به دوران قبل از اسلام و اشکانیان نسبت داده‌اند. این قلعه بر تمامی راه‌های ورودی و خروجی شهر تسلط داشته و تنها راه قدیم و جدید از کنار آن می‌گذرد. همان‌طور که از اسم این قلعه بر می‌آید وظیفه آن نگهبانی در درب ورودی شهر باستانی بَر یا کلیبر کنونی بوده‌است.

مسجد جامع کلیبر

در مرکز شهر قرار دارد. طول بنا ۵۰ متر عرض آن ۳۰ متر می‌باشد مسجد دارای گنبدی بزرگ است که در گذشته مناره‌ای به ارتفاع ۴۵ متر و قطر ۱۷ متر داشته که تا سال ۱۳۳۰ شمسی پابرجا بوده. این مناره به علت بمباران روس‌ها در شهریور ۱۳۲۰ آسیب دیده و در سال ۱۳۳۰ فرو ریخته‌است.

امامزاددها

مساجد

بنا های تاریخی

قلعه ها

عوامل موثر در شکل گیری و افول قلاع و استحکامات دفاعی شهرستان های جلفا، خداآفرین و کلیبر از هزاره اول ق. م تا دوره قاجار

نویسندگان:   پورکریمی پرویز*

آدرس:    * گروه باستان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

چکیده:   بشر در طول تاریخ، بسته به شرایط زمانی و مکانی، تمهیدات و روش های دفاعی مختلفی را برای در امان ماندن از حوادث طبیعی و انسانی مد نظر داشته است. قلاع و استحکامات دفاعی-نظامی نمونه بارزی در این خصوص هستند. شکل و فرم این استحکامات به فراخور رشد ذهنی و فکری بشر و به موازات پیشرفت سلاح های تهاجمی و تدافعی تکامل می یافته است. در این میان، پژوهش حاضر درصدد بررسی این پرسش است که چه عواملی در مکان گزینی، شکل گیری و افول قلاع و استحکامات دفاعی شهرستان های مرزی آذربایجان شرقی (جلفا، خداآفرین و کلیبر) تاثیر داشته است؟ روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر رویکردی نظری در قالب توصیفی-تحلیلی است و داده ها با روش اسنادی و میدانی گردآوری، سپس با مطالعات کتابخانه ای در چهارچوب سوالات و فرضیات پژوهش، طبقه بندی و تحلیل شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که سهولت دسترسی به منابع آب و نزدیکی به رودخانه ها و چشمه ها برای تامین آب مورد نیاز قلعه بانان و قلعه نشینان، ارتفاع مناسب و اشراف و تسلط بر محیط پیرامونی و دسترسی آسان به راه های مواصلاتی تاثیر به سزایی در مکان گزینی و شکل گیری قلاع محدوده مورد مطالعه داشته است. در این قلاع، از توپوگرافی و شکل زمین به بهترین شکل ممکن استفاده شده و پلان و الگوی گسترش آنها به صورت ارگانیک شکل گرفته است. قلعه های محدوده مورد مطالعه به مانند قلعه های سایر مناطق ایران، کارکردهای متعددی داشته، که کارکرد نظامی و سرحدی در حاشیه رود ارس بارزتر است.

خانه ها

آرامگاه ها

مقبره شیخ شمس الدین محمد بن عبداله انصاری در اوزی یکی از روستاهای شهرستان  کلیبر  واقع شده ، اگر اهل عرفان و معنویت هستید دیدن این مقبره و زیارت آن خالی از لطف نیست برای رسیدن به مقبره این عارف از کلیبر خارج و به طرف اهر حرکت می کنیم بعد از حدود 8 کیلومتر به سه راهی روستای گل درق می رسیم جاده ای سنگی با پیچ و خم های فراوان تا رسیدن به مقصد 7 کیلومتری فاصله داریم سمت راست جاده پوششی جنگلی و سمت چپ دره های عمیق ، چشم هر بیننده ای را به حیرت می آورد بعد از عبور از روستای گل درق به پیش می رویم تا مقبره این عالم را به مناظره بنگریم.عالمی که به گفته مردم این روستا از شیخ صفی الدین اردبیلی است اما مقبره آن کجا و این کجا ، آن یکی را همه می شناسند و این در دیار خود گمنام مانده ا ثار باستانی موجود در پایتخت گردشگری استان بدلیل بی توجهی مسئولان مربوطه دچار فراموشی شده است.
کلیبر با داشتن آثار باستانی فراوان و بی نظیر از دوره های قبل و بعد از اسلام می تواند زمینه مناسبی برای گردشگری و صنعت توریسم شهر ایجاد کند اگر متولیان امر با درک صحیح از موقعیتها و ارزش ابنیه های تاریخی و باستانی اقدام به ایجاد مراکز تفریحی مناسب در حول و حوش این آثار بکنند نه تنها موجب می شوند که این آثار از بین نرود بلکه جلوی سوء استفاده برخی از افراد نیز گرفته می شود عکسهای که مشاهده می کنید مربوط به آرامگاه مادر تیمور خان لنگ می باشد که در یکی از روستاهای توابع شهرستان کلیبر و در 25 کیلومتری آن واقع شده است این بنا که بنا به گفته اهالی آرامگاهی شش گوشه و دو طبقه بوده در چند سال اخیر بعلت عدم مرمت و نگهداری مناسب توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مورد تجاوز برخی از سودجویان و قاچاقچیان میراث فرهنگی قرار گرفته و موجبات تخریب این اثر شده است.

 آثار به جا مانده درس عبرتی است که می توان از سرنوشت انسانها آموخت .

 کلیبر با داشتن آثار فراوان از قبل و بعد از اسلام گمنام مانده است از جمله آثار فراوان مورد فراموش شده و یا در شرف فراموشی کلیبر می توان به :

1- آرامگاه منتسب به مادر تیمور در 25 کیلومتری کلیبر

2-اجاق داخل شهر مشهور به پرجمود

3- قره ملک در داخل شهر

 

و ....ا ست.

مقبره شیخ پیر احمد صومعه کلیبر

این مقبره در روستای صومعه در 6 کیلومتری شمال کلیبر واقع شده است. از این اثر تاریخی چیز زیادی باقی نمانده است.

گرمابه ها

عمارت ها

بازار ها

پل های تاریخی

قصر ها

آثار تاریخی کلیبر

شهرستان کلیبر یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی است. جمعیت این شهرستان ۸۹٫۶۹۸ نفر (سرشماری سال ۱۳۸۵خ) و مرکز آن شهر کلیبر است.

پل های خدا آفرین

پل های بزرگ خدا آفرین که در مرز بین ایران و جمهوری آذربایجان و در منطقه خمارلو قرار دارند، از دو پل تشکیل شده اند که یکی از آنها شکسته و فقط نصف آن باقی مانده؛ در صورتی که پل دیگر سالم و قابل استفاده می باشد.

فاصله این دو پل از هم حدود ۸۰۰ متر است و و در نزدیکی سد خدا آفرین و  روستای ساری جالو قرار دارند.

پل های خدا آفرین بر روی رودخانه ارس بنا شده‌ اند.

مهندسی و معماری این دو پل با یک دیگر متفاوت است؛ به طوری که یکی از آنها ۱۱ دهانه دارد و به عقیده مهندسان آن زمان، طول هر یک از به آنها بنا به شدت جریان آب متفاوت است.

مواد اولیه به کار رفته در یکی از پله ها، سنگ سفید و در دیگری آجر پخته می باشد.

در مورد این پل کتاب ها و منابع زیادی وجود ندارد اما آن طور که در برخی از منابع آمده است، احداث این پل به قرن هشتم میلادی برمی گردد.

قصر وینه

قصر وینه که در روستایی به همین نام با طبیعتی بی نظیر واقع شده، در ورودی روستا قرار دارد و به رود ارس و راه اصلی و قسمت قره باغ  مشرف است.

خرابه هایی بیش نیست.

قصر وینه متعلق به یک ارمنی ثروتمند به نام طومانیانس می باشد.

این قصر در دوران قاجاریه و به منظور نگهداری از احشام و غلات و محله زندگی بنا شده است.

کانتور، نام دیگر این قصر می باشد که از دو طبقه تشکیل شده و بر روی سر در آن، سال ۱۹۰۷ میلادی حک شده است که نشان از زمان ساخت یا تعمیر آن می دهد.

آثار تاریخی آذربایجان شرقی

قلعه بابک

قلعه بابک در این ناحیه قرار دارد. این قلعه که به نام‌های «دژ بابک»، «بذ و قلعه جمهور» هم معروف است، دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرم‌دین بوده‌است. این قلعه در نزدیکی شهر کلیبر در شمال شرق استان آذربایجان شرقی قرار دارد.

قلعه پشتو

قلعه پشتو یکی از آثار تاریخی بخش هوراند از شهرستان کلیبر، قلعه پشتو یا پشتاب است که بر بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و کوجان قرار گرفته‌است. قلعه در کوهستانی به ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر بنا شده‌است. از این قلعه که شبیه قلعه بابک و شاید هم‌زمان با آن بوده‌است به هنگام نبرد با اعراب حاکم بر منطقه استفادهٔ نظامی می‌شده‌است.

قلعه پیغام

این قلعه در ۱۰ کیلومتری جنوب کلیبر در نزدیکی روستای پیغام بر بالای کوهی که از سه طرف آن پرتگاه است و رود کلیبر از پای این کوه می‌گذرد قرار گرفته‌است. از ساختمان‌های قلعه و دیوار آن آثار کمی باقی مانده‌است و حفاران و دزدان آثار باستانی همه چیز را تخریب کرده‌اند. مصالح به کار رفته در برج باروها و سیستم نگهداری آی و آب انبار مشابه قلعه بذ و قلعه آوارسین می‌باشد. باستان شناسان تاریخ این قلعه را به دوران قبل از اسلام و اشکانیان نسبت داده‌اند. این قلعه بر تمامی راه‌های ورودی و خروجی شهر تسلط داشته و تنها راه قدیم و جدید از کنار آن می‌گذرد. همان‌طور که از اسم این قلعه بر می‌آید وظیفه آن نگهبانی در درب ورودی شهر باستانی بَر یا کلیبر کنونی بوده‌است.

مسجد جامع کلیبر در مرکز شهر قرار دارد. طول بنا ۵۰ متر عرض آن ۳۰ متر می‌باشد مسجد دارای گنبدی بزرگ است که در گذشته مناره‌ای به ارتفاع ۴۵ متر و قطر ۱۷ متر داشته که تا سال ۱۳۳۰ شمسی پابرجا بوده. این مناره به علت بمباران روس‌ها در شهریور ۱۳۲۰ آسیب دیده و در سال ۱۳۳۰ فرو ریخته‌است.